PV(Photo Voltaic) нарны хавтан нь нарны гэрлээс цахилгаан эрчим хүч үйлдвэрлэдэг. Нар хэдий чинээ гэрэлтэх тусам илүү их энерги үүсгэдэг.

Нарны хавтангаас үйлдвэрлэсэн цахилгаан нь Тогтмол гүйдэл (DC - Direct Current) бөгөөд батерейны цахилгаан цэнэг нь мөн ижил Тогтмол гүйдэл байдаг. Жишээлбэл LONGi брэндийн LR7-72HGD-615M нарны хавтан бүр ~44 вольтын хүчдэлээр 615 ватт хүртэл эрчим хүч үйлдвэрлэх боломжтой.

Гэсэн хэдий ч, бидний гэрийнхээ залгуураас өдөр тутамдаа хэрэглэдэг цахилгаан нь ойролцоогоор 240 вольт бөгөөд хувьсах гүйдэл (AC – Alternative Current) бөгөөд энэ нь тогтмол гүйдэл нь секундэд тавин удаа шилжиж (эсвэл импульс) болдог гэсэн үг юм.

Тиймээс хавтангаас авдаг эрчим хүчээ ашиглахын тулд нарны хавтангийн инвертер ашиглан тогтмол гүйдлийг хувьсах гүйдэлд (DC->AC) хувиргах хэрэгтэй болдог.

Нарны хавтангуудыг инвертерт холбохдоо цуваа болон зэрэгцээ холболт ашиглан харилцан адилгүй холбодог. Инвертерийн өөрийнх хүлээн авах хүчдэлийн хүрээ, тохиромжтой хүчдэлийн хэмжээг харгалзан нарны хавтангуудыг хэдэн ширхэгийг цувуулах, хэдэн ширхэгийг зэрэгцүүлэх вэ гэдгийг тооцоолох шаардлагатай болдог. Гэхдээ энэ нь тогтмол гүйдэл хэвээр байх бөгөөд инвертер тогтмол гүйдлийн хүчийг 220-240 вольт(European Standart: 230V) хувьсах гүйдэл болгон өөрчилдөг.

Ваттаар хэмжигдэх ЧАДАЛ нь үндсэндээ Хүчдэлийн(Вольт) хэмжээг Гүйдэлийн(Ампер) хэмжээгээр үржүүлсэн тоо юм.

Монгол орны хувьд наны тусгал нь харьцангуй тогтмол хэдий ч өдрийн янз бүрийн цагт хавтан дээр өөр өөр хэмжээний гэрэл тусдаг бөгөөд үүлэрхэг өдөр эсвэл улирлын өөрчлөлтүүдээс эрчим хүчний үйлдвэрлэлийн хэмжээ өөр өөр болдог.

Hybrid инвертер

Нэрнээс нь харахад Hybrid буюу хосолмол инвертер нь нэгээс олон функцийг гүйцэтгэх боломжтой. Хэдэн жилийн өмнө Micro inverter(нэг ширхэг нарны хавтанд зориулсан тус тусад нь удирддаг инвертер) Off-Grid(төвлөрсөн сүлжээнд холбогдохгүй) инвертерүүдийг түгээмэл ашигладаг байсан бол одоо Hybrid буюу хосолмол инвертерүүдийг бүхий л орчин нөхцөл ашиглах болсон. Хосолмол инвертерүүд нь төвлөрсөн сүлжээнд холбогдсон ч болно холбогдохгүйгээр ч нарны системийн тогтмол гүйдэл болон хувьсах гүйдлийн энергийг удирдах боломжтой.

Хосолмол инвертер нь илүүдэл эрчим хүчийг батерейнд цахилгаан цэнэг болгон хадгалж BMS(Battery Management System) хяналтын программ хангамжийн тусламжтайгаар нарны хэлбэлзэлийн үед дутагдсан чадлаа батерейнаас нөхөж таны цахилгаан хэрэглээг жигд найдвартай хангадаг.

Энгийнээр бол нарны хавтангууд 10 кВт эрчим хүч үйлдвэрлэж байгаа, харин таны цахилгаан хэрэглээ 5 кВт эрчим хүч зарцуулж буй бол 5 кВт нь батарейнд хадгалагдана.

Мөн төвлөрсөн сүлжээний цахилгаан сүлжээнд холбогдсон, цахилгаан хэрэглээ инвертерийн гаргах хүчин чадлаас хэтэрсэн тохиолдолд төвлөрсөн сүлжээний цахилгаан эрчим хүчийг хэрэглэх, автоматаар шилжүүлэх Over Load Bypass функц сүүлийн үеийн хосолмол инвертерүүдэд байдаг. Жишээлбэл 6.2кВт хосолмол инвертерээр гэрийн ахуйн хэрэглээ 4кВт(хөргөгч 0.3кВт + гэрэл 0.2кВт + компьютер 0.5кВт + ус буцалгагч 1кВт + плитка 2кВт) орчим цахилгаан чадал хэрэглэж байгаад нэмэлтээр 3кВт чадалтай цахилгаан халаагуур асаавал нийт цахилгаан хэрэглээ 7кВт болж инвертерийн чадлыг хэтрэх бөгөөд Over Load Bypass функц 1-2 милсекундэд Төвлөрсөн сүлжээний цахилгаанд автоматаар шилжүүлэх болно.

Та шөнийн тарифыг ашиглах, батерейг зөвхөн цахилгаан тасарсан үед болон оргил ачааллын үед батерейнаас гэрийнхээ цахилгаан хэрэглээг хангах нь хамгийн оновчтой, суурилуулалтын зардал хямд шийдэл байх болно. Нарны хавтангаас эрчим хүч бага үйлдвэрлэдэг өвлийн улиралд батерейны багтаамж их байвал ашигтай бөгөөд харин зуны улирал нарны хавтангийн эрчим хүч үйлдвэрлэл өндөр үед батерейг цэнэглэхийн оронд төвлөрсөн сүлжээнд илүүдэл эрчим хүчээ нийлүүлэх нь санхүүгийн хувьд хамгийн үр ашигтай байх болно.

Төвлөрсөн цахилгаан сүлжээнд холбох, илүүдэл эрчим хүчээ нийлүүлэх

Монгол Улсын Засгийн Газраас сэргээгдэх эрчим хүчний үйлдвэрлэлийг дэмжих зорилгоор 2024 оны 09-р сарын 06 өдөр Эрчим Хүчний Сайд тушаал гаргаж, холбогдох журам, тарифууд нь 2025 оноос хэрэгжиж эхлээд байна.

Төвлөрсөн цахилгаан түгээх сүлжээний эрчим хүчийг Хосолмол инвертер нарны системтэй холбож хэрэглээгээ хангахад ямар нэгэн зөвшөөрөл шаардахгүй. Харин сэргээгдэх эрчим хүчний илүүдэл цахилгаанаа төвлөрсөн цахилгаан түгээх сүлжээнд нийлүүлж цахилгааны төлбөрөөсөө хасуулах, нэмэлт орлого олох тохиолдолд тухайн харьяалалын Цахилгаан Түгээх Сүлжээнд https://itc.energy.mn/ цахимаар хүсэлтээ өгч нэмэлт техникийн нөхцөл авах, техникийн нөхцөл дээр заасан холболтыг гүйцэтгэж хэрэглэгчийн гэрээг шинэчлэх шаардлагатай.

Гол анхаарах зүйл бол дэлхийн 170 гаруй оронд хүлээн зөвшөөрөгддөг IEC(International Electric Certification) бүхий хосолмол инвертер ашиглах шаардлагатай болдог.